Łąkotki to spłaszczone kawałki chrząstki w kształcie półksiężyców, umieszczone wewnątrz stawu kolanowego. W każdym kolanie mamy 2 łąkotki: boczną i przyśrodkową. Podczas urazu najczęściej uszkadzana jest łąkotka przyśrodkowa.

Łąkotki tworzą dodatkową warstwę ochronną między kością udową a piszczelową, zapewniając amortyzację przy obciążaniu stawu. Dzięki łąkotkom powierzchnie stawowe są do siebie lepiej dopasowane i bardziej stabilne mechanicznie.

Łąkotki najczęściej uszkadzane są podczas skręcenia, a czasem bezpośredniego urazu kolana. Czasem do pęknięcia łąkotki może dojść stopniowo, lub - szczególnie u osób starszych - przy całkiem błahej czynności, np. siadania, czy zejścia ze schodów.

Uszkodzenie może być izolowane (dotyczyć tylko łąkotki), ale często przy masywnym urazie kolana niszczonych jest wiele innych struktur: więzadła, torebka stawowa, chrząstka stawowa.

Po uszkodzeniu łąkotki może dojść do zablokowania ruchu w stawie, gdy uszkodzony fragment wchodzi w mechaniczny konflikt z powierzchniami stawowymi.

Łąkotki to struktury słabo ukrwione i dlatego słabo się goją. Często oznacza to konieczność operacji - najlepiej mało inwazyjnej artroskopii kolana. Artroskopia najczęściej polega na częściowym wycięciu (resekcji) uszkodzonego fragmentu lub zszyciu pęknięcia. Zależy to od rodzaju uszkodzenia - decyzja należy do chirurga.

Jeśli kolano się blokuje, przed decyzją o artroskopii można czasem usunąć problem ręczną manipulacją (terapia manualna). Nie warto jednak unikać artroskopii, gdy fragmenty uszkodzonej chrząstki (czasem widoczne w USG) "pływają" w stawie i drażnią tkanki, powodując ciągły stan zapalny.

Jeżeli kolano "ucieka", jest "niepewne" przy obciążaniu - należy ustalić, czy występuje niestabilność mechaniczna lub funkcjonalna. Poniżej przykład kompleksowego badania w kierunku niestabilności kolana:

W przypadku leczenia operacyjnego po uszkodzeniu izolowanym - dotyczącym tylko łąkotki, gdy inne struktury kolana pozostały nieurażone -  pacjent może liczyć na szybkie gojenie. Wdrażana od pierwszych dni i stopniowo zwiększająca intensywność rehabilitacja zapewnia powrót do sprawności w ciągu 3 - 4 tygodni, lub do 6 - 8 tygodni jeśli łąkotka była szyta.

Prowadzi się zabiegi mające na celu ograniczenie stanu zapalnego i bólu: chłodzenie, fizykoterapię, manualne rozciąganie mięśni, czasem (przy dużym obrzęku) drenaż limfatyczny. Od samego początku wprowadza się też ćwiczenia poprawiające zakres ruchu, trening siły mięśniowej i propriocepcji (kontroli ustawienia stawu).

Przez około tydzień po zabiegu pacjent chodzi o kulach. Kule można odrzucić po pierwszym tygodniu, pod warunkiem że pacjent nie zgłasza zwiększenia bólu podczas chodzenia, a obiektywna ocena (okiem specjalisty) potwierdzi normalny wzorzec chodu.

Zalecenia odnośnie tego, jak długo należy odciążać kolano po operacyjnym szyciu łąkotki, mogą się różnić - poniższy film wyjaśnia tą kwestię.

Jeśli pacjentowi zależy na powrocie do sportu, powinien kontynuować rehabilitację nie tylko do momentu odzyskania swobodnego chodu po terenie płaskim i po schodach. Specjalistyczny trening rehabilitacyjny pozwoli odzyskać pełnię siły statycznej, dynamicznej, brak bólu oraz stabilność kolana, niezbędną do dyscyplin takich, jak bieganie, piłka nożna czy tenis. Bezpieczny powrót do treningów może nastapić około 6 - 12 tygodni po zabiegu; dokładny termin jest zależny od warunków gojenia i uzyskania założonych postępów funkcjonalnych.

Pamiętajmy, ramy czasowe są orientacyjne - schematy pomagają wytyczyć kierunek postępowania, ale sukces rehabilitacji kolana zależy od dopasowania szczegółów do indywidualnych potrzeb. Przykład - ponizej:

Jeśli uszkodzenie nie jest wielkie, znajduje się w lepiej ukrwionej części łąkotki, blokowanie nie występuje lub zostało usunięte - można spróbować leczenia zachowawczego. Polega ono na niwelowaniu stanu zapalnego (chłodzenie, leki NLPZ, fizykoterapia), odciążeniu, ćwiczeniach ruchomości i siły mieśniowej. W dobraniu postępowania pomoże fizjoterapeuta.

Decydując się na leczenie zachowawcze, polecam zawsze trzymać się schematu:

1. dokładne badanie funkcjonalne (ból, obrzek, ruchomość, siła, stabilność kolana)

2. sumienna rehabilitacja przez 3 do 4 tygodni

3. powtórne badanie i ocena postępów

Wówczas można rzetelnie ocenić, czy pacjent dobrze rokuje i podjęte leczenie zachowawcze da satysfakcjonujący efekt końcowy.

Poznaj też kompetencje specjalistów i sposoby terapii bólu pleców -

przejdź do artykułu:

Ból kręgosłupa - przewodnik po leczeniu